برای پاسخ به این پرسش که مرور زمان در شکایت کیفری به چه معناست لازم است ابتدا با مفهوم مرور زمان آشنا شویم.
به طور کلی مرورزمان درنظر قانون یعنی سپری شدن وگذشت روزها، هفته ها، ماه ها وحتی سالها از زمان وقوع جرم که ازبعدحقوقی وقضایی امکان تنظیم شکواییه نمیباشد.مثلا اگرجرمی سالها پیش به وقوع پیوسته وآن شخص اقدام به شکایت نکرده باشدوبعدیک مدتی اقدام به طرح شکایت وبامراجعه به مراجع قضایی درخواست شکواییه دهدطبق قانون این حق ازاوسلب شده است.به عبارتی دیگر قانون گزارمحترم یک مدت معینی برای تنظیم شکواییه داده که هرشخصی اعم ازحقوقی وحقیقی متضررشده باشد اقدام به تنظیم شکواییه دهدواگراین بازه زمانی به انقضابرسداین حق از اوساقط است.
این اصل نه تنهادرتنظیم شکایت های کیفری یا حتی حقوقی است بلکه درتعقیب ویا اجرای احکام کیفری یامدنی نیزصدق کند. که مادراین مقاله به مرورزمان درشکایت های کیفری میپردازیم.لازم است این نکته رابیان کنین که شکایه هابه دودسته حقوقی وکیفری تقسیم میشود.مثلاشکایت های حقوقی شامل دعوای مدنی بین اشخاص درزمینه های ملکی ومالی وتجاری وجک ومهریه و…میباشد ولی شکایت های کیفری شامل جرایمی است که موجب ضررجانی ویامعنوی شده باشید مثلاتصادف ویانزاع و…پس همراه ماباشیدکه بیشتربااین موضوع آشنا شویم ونکاتی خدمت شماعرض کنیم
ماده قانونی مربوط به مرور زمان در شکایت های کیفری
قانون گذارمحترم درقانون مجازات اسلامی به این نکته توجه نموده ویک ماده دراین زمینه اختصاص داده است که اگرشخصی دریک مدت معینی هیج اقدامی به طرح شکایت نکرد تکلیف تکلیف جیست ولی قانونگزاریک دسته استثناهای درنظرگرفته که درمتن قانون به آن توجه کرده واظهارنموده است که درادامه به آن میپردازیم. ولی این نکته را به صمع ونظرشمامیرسانیم که اگرقصدطرح شکایت ازشخصی راداشتیدسریع موضوع رابایک وکیل مجرب وبا تجربه درمیان گزارید تابه مشکل برنخورید وفرایند طرح شکایت شما سریع طی شود.قانون گزاردر ماده۱۰۶قانون مجازات اسلامی مصوب۱۳۹۲ میفرماید (در جرایم تعزیری قابل گذشت هرگاه متضرر ازجرم در مدت یک سال ازتاریخ اطلاع ازوقوع جرم شکایت نکند حق شکایت کیفری از او ساقط میشود مگرآن که تحت سلطه متهم بوده یا به دلیلی خارج ازاراده واختیار قادر به طرح شکایت نکرده باشد که دراین صورت مهلت مزبور ازتاریخ رفع مانع محاسبه میشود.هرگاه متضرر از جرم قبل از انقضای مدت مزکور فوت کند ودلیلی بر صرفنظر از طرح شکایت نباشد هریک ازورثه وی مهلت شش ماه ازتاریخ وفات حق شکایت دارد).پس تاالان پی بردیم که مهلت طرح شکایت شخص متضرریک سال میباشد وبرای وراث متوفی شش ماه میباشد.
حال ممکن است دراین میان شخص دودل بوده ویک سال گذشته است ودیگرنمیتواند اقدام به طرح شکایت نمایید وطبق قانون این حق از وی به طور کلی سلب میشود ولی این نکته مهم راهم درنظرداشته باشید که بعد این مدت اقدام به رفتارهای مخرب واقداماتی که توسط مقنن جرم انگاری شده مرتکب نشوید که نتایج زیانبار وجبران ناپذیری به همراه خواهد داشت ممکن محکوم به جرامی مانند مزاحمت یا توهین ونزاع و… شده وحبس یاجزای نقدی یا حتی شلاق در پی داشته باشد که ما توصیه میکنیم قضایا را نادیده بگیرید شخص را ببخشید تااتفاق ناخوشایندی رخ ندهد.
استثناهایی که باعث میشود بعد مهلت شکایت بشود اقدام کردچیست؟
ممکن است شما به خواست واراده خود تواین مدت هیج گونه اقدامی به طرح شکایت نکرده باشید وبه دلایلی این مدت به پایان برسد که ازاختیارشما خارج بوده مثلا گروگان شده باشیدتوسط متهم یا ژی یک حادثه ای بیهوش باشید آن وقت تکلیف جیست؟قانونگزاردرماده۱۰۶ قانون مجازات اسلامی این نکته راپیش بینی نموده واظهارداشته(…مگراین که تحت سلطه متهم بوده یا به دلیلی خارج ازاراده واختیارقادربه طرح شکایت نباشد که دراین صورت مهلت مزبور ازتاریخ رفع مانع محاسبه میشود)این ماده اظهارمیداردکه که شما پس ازرفع موانع باید سریع ودراسرع وقت بادلایل ومدارکی که دال بروقوع جرم بوده وعلاوه برآن بامدارک ودلایلی دلیل این که جرا دیراقدام به طرح شکایت نموده ایدبه مراجع قضایی برسانید واز طریق دفاترالکترونیک قضایی اقدام به طرح شکایت وتنظیم شکواییه نمایید ودرمراحل بعدبه دادسرامراجعه کرده ودلایل ومدارکی که اظهارکننده وقوع جرم بوده رابه قاضی محترم تحویل دهیدواگر مثلاتا این مدت بیهوش بوده ایدازبیمارستان یا آن مرکز درمانی نامه ای جهت صدق این موضوع ارایه دهیدتا تحقق آن جرم برای دادسرا محرض گردد وپرونده را همراه باکیفرخواست به دادگاه صالحه ارجاع دهدوحکم قطعی صادروارجاع به اجرای احکام شود
ولی خوب است این موضوع رابایک وکیل درمیان گزاریدوکاررا به آن بسپارید که هم سریع مراحل طی شود وهم به مشکلی برنخورید.
مهلت شکایت کیفری توسط وراث متوفی چقدر است؟
ممکن است شما متضرر از جرمی شده باشید که قصدشکایت ازشخص متهم را داریدولی در پی یک حادثه ای شما فوت کنید ودیگرنتوانید اقدام به طرح شکایت وطی کردن مراحل قضایی نباشید آن وقت ورثه شما می تواند اقدام به طرح شکایت وطی کردن مراحل قانونی باشد به شرط اینکه شمانیز درزمان حیات قصدطرح شکایت داشته باشید وشاهدداشته باشید واگرصرف نظرکرده باشید ازشکایت بایدیک مدرک وادله ای داشته باشید که شما قصدطرح شکایت وعدم طرح شکایت داشته باشید تا وراث شما به مشکل برخوردنکنند.قانونگزاربه وراث این حق واجازه را داده ولی نکته ای که هست مهلت اقدام طرح شکایت توسط وراث کوتاه تر است نسبت به خود شخص.قانونگزاردرماده۱۰۶قانون مجازات اسلامی مهلت اقدام طرح شکایت توسط وراث راشش ماه اعلام کرده است حال سوال اینجاست که منظور از وراث شامل جه اشخاصی میشودباید گفت که شامل اشخاصی که با متوفی قرابت درجه۱یا۲داشته باشدالبته اشخاص دیگری که یک قرابتی داشته وجز وراث باشد میتواننداقدام به طرح شکایت کنند.
مرور زمان شامل کدام جرایم است؟
درقانون مجازات اسلامی جرایم زیادی عنوان شده است وطبق ماده۱قانون مجازات اسلامی قسمت های زیادی ازاین قانون درباره جرایم ومجازات های آن جرایم بحث میکند.به طورکلی مجازات کلیه جرایم عمد.عیرعمدوشبه عمدبه دودسنه اصلی تقسیم میشود که شامل مجازات های اصلی وفرعی اند.مجازات های اصلی طبق ماده۱۴قانون مجازات اسلامی شامل۴مجازات اصلی که شامل حد.قصاص.دیه وتعزیرمیباشدوازطرفی درتقسیم بندی جرایم براساس شاکی وطرفین دعواشامل۳نوع اندکه ۱-اشخص۲-جامعه۳-الهی که بر اساس این تقسیم بندی جرایم به جرایم قابل گذشت وجرایم غیرقابل گذشت تقسیم میشود.
درمورد مرورزمان درجرایم تعزیری که ماده۱۸قانون مجازات اسلامی به آن پراخته که طبق وتنها مرورزمان شامل این دسته از جرایمی که مجازات آن تعزیری است صدق میکند ماده۱۸این قانون(تعزیر مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یادیه نیست وبه موجب قانون در مواردارتکاب محرمات شرعی یانقض مقررات مربوط به تخفیف.تعلیق.سقوط وسایر احکام تعزیر به موجب قانون تعیین میشود)وجدا ازآن درجرایمی که قابل گذشت است مرورزمان صدق میکند.ممکن بعضی ازجرایمی که مجازات تعزیری دارد قابل گذشت نباشد.مقصود از جرایم قابل گذشت یعنی اگر ازشخصی شکایت کنید باشروع شکایت کیفری یا حقوقی تحقیقات مقدماتی وتشریفات دادرسی شروع میشود ومتهم برای تحقیق وبرسی جرم مرتکب شده درنظرگاه یا بازداشتگاه های تحت نظارت سازمان زندانها به سرمیبرد واگرشاکی رضایت دهدتعقیب وتحقیقات مقدماتی به پایان میرسدومتهم آزادمیشود.پس برای نتیجه گیری برای مرورزمان جرم ارتکابی جزجرایم تعزیری باشد وجز جرایم قابل گذشت باشد مثل ضرب وجرح یا…
تعدد شکات درشکایت های کیفری
ممکن از یک شخصی مرتکب یک رفتاری شود که توسط قانون گزار جرم انگاری شده باشد که با ارتکاب ان رفتار دو نفریا بیشتر ازوی اقدام به طرح شکایت کنند واگریکی از شکات به دلایلی که با خواست واراده خود اوبوده اقدامی جهت طرح شکایت درمراجع قضایی نکرده باشدومدتی که قانونگذاردرنظرگرفته به اتمام برسد از نظرقانونی این حق از وی سلب شده مگرآن که به دلایلی که خارج از اراده او است نتوانداقدام کند
زمان شروع شکایت کیفری ازجه زمانی است؟
شروع مرورزمان از زمانی آعاز میشود که شخص بزهدیده یا شاکی باجرمی که علیه جان، مال وآبرو وحیثیت وی ایجادشده روبه روشود فقط وفقط یک سال مهلت دارد برای طرح شکایت ولی این نکته رابایدبگوییم که هرجه اززمان وقوع جرم بگذرد دلایل وشواهد ویامدارکی که دال بر وقوع جرم است ازبین برود واثرآن کم رنگ شود
سخن پایانی
ممکن است دربین روابطی که بین اشخاص میباشد یک دسته جرایمی بین اشخاص به وقوع بپیوند که نیازبه شکایت وفرایندهای قضایی پیچیده میباشدکه حتی ممکن است با بی اطلاعی ازحقوق خود دیربه حق خودبرسید وحتی ممکن است بایک اشتباه حقوق شما نادیده گرفته شود. توصیه مااین است که حتما بایک وکیل باتجربه درجرایم کیفری مشورت وکار را به اوبسپارید.
