مهلت پرداخت پرداخت دیه در جرایم عمدی و غیر عمدی متفاوت است. معیار مشخصی برای مهلت پرداخت دیه وجود دارد که در ادامه به توضیح آن می پردازیم.

دیه چیست؟

برای آشناشدن باموضوع دیه وتعریف اساسی درباره آن بایدبه ماده۱۷قانون مجازات اسلامی اشاره کرد. ابتدا بایدبه این نکته توجه نمود که دیه جزء مجازات اصلی است.درباره انواع مجازات بایدبگیم که مجازات هابه دودسته مجازات های اصلی ومجازات های فرعی نام برد که دیات جز مجازات های اصلی میباشدکه مستندقانونی آن بند پ ماده۱۴قانون مجازات اسلامی است که تعریف اساسی آن درماده۱۷قانون مجازات اسلامی آورده شده است که مقنن میفرمایید(دیه اعم از مقدر وغیرمقدر مالی است که درشرع مقدس برای ایرادجنایات غیرعمدی برنفس یا اعضا ویا منافع ویاحتی جنایات عمدی درمواردی که به هرجهتی قصاص ندارد به موجب قانون مقرر میشود.)

و از طرفی دیگر قانون گذار دراین ماده با دوکلمه مهم اشاره کرده که شامل مقدر و غیر مقدر است در ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی درکتاب چهارم نیز دیه مقدر تعریف شده که مقنن محترم میفرماید.(دیه مقدر مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایات غیر عمدی بر نفس و عضو و یا منافع یا جنایات عمدی که به هرجهتی قصاص ندارد مقرر شده است) ودر تعریف دیه غیر مقدر در ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی مقنن میفرماید(ارش دیه غیر مقدر است که میزان آن در شرع تعیین نشده است ودادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنایت و تاثیر آن بر سلامت مجنی علیه و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناسی میزان آن راتعیین میکنند.

معیار مهلت پرداخت دیه براساس چیست؟

مجرم پس از ارتکاب جرم و پس از طی کردن مراحل قانونی و قضایی محکوم به پرداخت دیه شده باید دریک مدت زمان مشخص دیه را پرداخت کند وگرنه با مشکلات متعددی مواجه میشود قانونگذار در قانون معیار پرداخت را بر اساس نوع جرم ترتکاب یافته و براساس عنصر روانی جرم در نظرگرفته است ومیدانیم که جرایم از بع قصد ونیت به سه دسته عمدی و شبه عمدی و غیر عمدی تقسیم میشود که براساس همین معیار ما دیه را نیز بر اساس این تقسیم بندی میکنیم.وبراساس ماده۴۸۸ قانون مجازات اسلامی براساس این سه نوع جرم برای پرداخت دیه درنظر گرفته است.

مهلت پرداخت دیه در جرایم عمدی

در ابتدا باید به تعریف جرایم عمدی میپردازیم که باید اشاره کنیم که جرایمی عمی است که شخص مرتکب حال آن شخص حقیقی یا حقوقی قصد و علم و آگاه به رفتار و انجام آن عمل داشته و بداند که این رفتار دارای کیفر و مجازات میباشد . قانونگذار محترم در باره مهلت پرداخت دیه درجرایم عمدی میگوید که بعد از صدور رای دادگاه به مدت یک سال قمری از هنگام وقوع جنایت باید بپردازد همچنین در بند یک ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی قانونگذار اشاره کرده است که(درعمد موجب دیه ظرف یک سال قمری است)

مهلت پرداخت دیه درجرایم شبه عمدی

در ابتدا مثل مرحله قبل به تعریف جرم شبه عمد میپردازیم که باید اشاره کنیم که درجرایم شبه عمد شخص قصد ارتکاب آن را داشته ولی درپیشبینی نتیجه خطا کرده است.مثلا ظابطین دادگستری درپی تعقیب و گریز هستند که با ضرب گلوله به قصد پایین تنه متهم گلوله را به بالا تنه متهم میزند ومتهم فوت میکند.قانون دربند دوم ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی میگوید که (در شبه عمد ظرف دوسال قمری مهلت پرداخت دیه رادارد ولی باید این نکته را بیان نمود که طبق قانون پرداخت کننده دیه باید یک دوم دیه را درسال اول ویک دوم دیه را در سال دوم پرداخت کند مگر آن که بین طرفین توافقاتی شده باشد.

مهلت پرداخت دیه درجرایم غیرعمد یا خطای محض

در ابتدا به تعریف جرایم خطای محض می پردازیم وبعد به مهلت پرداخت دیه دراین دسته ازجرایم را بیان می کنیم. خطای محض یا غیر عمد نه قصد انجام آن را داشته و هم نمی خواسته که شخص مقابل آسیب وارد شود.مثلا جرایمی که در بیهوشی یا خواب رخ دهد.قانونگذار دربند پ ماده۴۸۸ قانون مجازات اسلامی مهلت پرداخت دیه در جرایم غیر عمدی را سه سال قمری در نظرگرفته ولی این نکته نیز باید به آن اشاره شود که پرداخت کننده دیه در هر سال یک سوم دیه را پرداخت نماید.

مهلت پرداخت دیه توسط بیت المال

فرایند پرداخت دیه توسط بیت المال با توسط پرداخت یک شخص حقیقی یا حقوقی متفاوت است همچنین در مدت زمان پرداخت آن توسط یک شخص با مدت زمان پرداخت دیه توسط دولت متفاوت می باشد چرا که مهلت پرداخت دیه توسط دولت سریع تر می باشد ولی جدا از سریع پرداخت شدن دیه توسط بیت المال رفت و آمدهای زیادی دارد و توصیه ما این است که موضوع را با یک وکیل با تجربه درمیان بگذاریم ولی از زمان قطعی شدن پرداخت دیه توسط دولت از طریق رای قطعی دادگاه تا زمان پرداخت دیه حداکثر دو ماه تا سه ماه می باشد ولی حداکثر یک سال تا دو سال کل فرایند اداری و قضایی آن به طول می انجامد

آیا امکان تغییر در زمان پرداخت دیه هست؟

پس از ابلاغ حکم دادگاه به پرداخت دیه طرفین می توانند درباره مدت زمان پرداخت و میزان آن با یکدیگر توافق نمایند و میزان آن را کم کنند یا مثلا در قسط بندی دیه توافق کنند پس از توافق نتایج را به اجرای احکام اطلاع دهند و شخص محکوم به پرداخت دیه مبلغ را به حساب دادگستری واریز می کنند و دریافت کننده دیه از طریق اجرای احکام آن مبلغ را دریافت کنند به طور کلی بعد از صدور حکم توسط دادگاه می شود در مهلت پرداخت دیه توافق کرد و آن را تغییر داد لذا قانون گذار محترم این امر را در نظر گرفته و در ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی (…مگر به نحو دیگری تراضی شده باشد)

مهلت پرداخت دیه توسط بیمه

پس از طی مراحل قانونی که باید شکواییه تنظیم شود و از طریق سامانه الکترونیکی قوه قضاییه ارجاع به دادسرا داده شود و دادسرا تحقیقات مقدماتی و یا در صورت لزوم معاینه محل و ارجاع به کارشناسی و تنظیم کیفر خواست و ارسال پرونده به دادگاه صالحه ارسال شود و دادگاه مدارک و ادله جرم را بررسی و حکم قطعی را صادر و ارجاع به اجرای احکام می دهد این مدت تقریبا بدون تعطیلات رسمی سه ماه طول می کشد و اجرای احکام مبلغ دیه را به شرکت بیمه ارسال می کند طبق قانون بیمه شخص ثالث بیمه موظف است پس از دریافت ابلاغیه از سوی اجرای احکام در ظرف ۱۵ روز کاری پرداخت نماید ولی این فقط یک بند قانونی می باشد چرا که هرشرکت بیمه با توجه به شرایطی این بازه زمانی متفاوت می باشد مثلا شرکت هایی مانند بیمه آسیا و البرز و … در فرایند اداری خود سریع تر اند ولی بعضی شرکت های بیمه ممکن است حداکثر یک سال به طول انجامد مثلا شخصی در اتوبوس نشسته و در یک لحظه ناگهانی اتوبوس ترمز زده و سرنشین دچار آسیب شود شخص آسیب دیده با انجام شکایت کیفری از اتوبوس رانی شکایت کرده و طبق مراحلی که به آن اشاره شد بیمه مسئول پرداخت قسمتی از دیه می باشد

سخن آخر

مهلت پرداخت دیه بر اساس عمدی بودن یا شبه عمدی بودن یا خطای محض تقسیم می شود.
میزان دیه عمدی بودن یک سال قمری و میزان دیه شبه عمدی بودن دو سال قمری و میزان دیه غیر عمد بودن سه سال قمری می باشد ولی توصیه ما در مورد دیه با یک وکیل مجرب مشورت نمایید