از سفته به عنوان یک سند تجاری معتبر از سال ۱۳۱۱ استفاده می شد در پاسخ به سوال که سفته بهتر است یا چک ؟ این سند تجاری که امروزه به وفور در دسترس است و مشکلات گرفتن چک از بانک ها را نداشته است یکی از برترین ضمانت ها برای قراردادهای موسسات با افراد به حساب می آید.
عمده ترین تفاوت سفته با چک در نحوه صدور این دو سند با اعتبار میباشد. قانون تجارت در ماده ی ۲۳۰ بیان میدارد که سفته سندی است که امضا کننده آن متعهد می شود در زمان مشخصی در وجه شخص معین یا حامل سفته حواله کند. همچنین سفته از اسناد عندالمطالبه به حساب می آید .
سفته بهتره یا چک
امروزه سفته به نوعی تضمین برای انجام تعهد به حساب می آید و یا پرداخت دینی که بین امضا کننده و طلب دارنده رد و بدل شده است. وکیل سفته این سند معتبر یکی از اسنادی است که از گذشته برای معاملات و تجارت مورد استفاده قرار میگرفته است. اما آیا از سفته چیزی بیشتر میدانیم؟ تفاوت سفته با چک در مبلغ نوشته شده در آن است؟ مبلغ مندرج روی سفته نشان چیست؟ ئر آخر اینکه سفته بهتر است یا چک ؟
تفاوت چک و سفته
در اکثر موارد از مزایای قانونی سفته به عنوان یک سند تجاری مطلع نیستیم. اما باید بدانیم که سقف خاصی برای تعهد کردن هر برگ سفته موجود است. رقم درج شده بر روی سفته حداکثر سقف تعهدی است که با امضای سفته متعهد شده ایم.
برای تهیه سفته باید به باجه های بانکی مراجعه کنیم اگرچه که افرادی نیز هستند که در سایر مراکز سفته می فروشند و شما ممکن است این سند را از یک مرکز پست، کافی نت و هر جای دیگر بتوانید تهیه کنید.
اما در خصوص چک باید بدانیم که چک را آنرا الزاما باید از بانک تهیه نمود و این موضوع از دیگر موارد تفاوت سفته و چک محسوب میشود. خرید سفته از مراکزی به جز بانک ریسک اینکه این سند به روش های متعدد جعل شده باشد و معتبر نباشد را دارد، ضمن اینکه این سفته ها با قیمتی بیش از هزینه واقعی آن در این مراکز عرضه میشود.
قواعد حاکم بر سفته در قانون تجارت
در سفته باید تاریخ و مشخصات ضمانت کننده درج شده باشد. همچنین مبلغ سفته و نام گیرنده وجه باید در آن درج شود. تاریخ پرداخت همراه با مهر یا امضا بر روی سفته تعیین شده باشد. مشخص کردن مبلغ به حروف بر روی سفته الزامی میباشد.
نام و نام خانوادگی گیرنده سفته و صادر کننده سفته حتما باید در جای خود و بر روی سفته درج شده باشد. محل اقامت و محل پرداخت سفته باید به طور کامل و واضح مشخص شود.
این نکته در خصوص چک الزامی نمیباشد. مقرراتی که در مورد چک و سفته وجود دارد در بسیاری موارد مشترک است و تنها نکته این است که سفته به عنوان سند تجاری مهلت دار و وعده دار تنها برای یک ماه و یا یک سال بعد صادر خواهد شد، اما چک سندی برای معاملات به روز است.
قواعد حاکم بر چک
مثالی از برگ های تعهد و اسناد رایج در تجارت، چک است که انواع مختلفی دارد. از جمله این نمونه ها چک عادی است که اشخاص بر اساس حساب جاری خود آن را به امضا میرسانند و در واقع تضمین میزان معتبر بودن چک تنها فرد صادر کننده ی آن است اما در سفته تضمین ضمانت بر عهده امضا کننده یا ظهرنویس می باشد و از موارد دیگر تفاوت سفته با چک تضمین ضمانت این دو سند میباشد
انواع چک شامل:
- چک تایید شده : شخص چک را امضا و بانک پرداخت وجه را از هر حسابی از شخص تایید می کند.
- چک تضمین شده: که پرداخت وجه از سوی بانک با درخواست مشتری صادر و پرداخت تضمین خواهد شد.
- چک مسافرتی: که در یکی از شعب بانک ها توسط کارگزاران و نمایندگان پرداخت خواهد شد.
- سفته انواع متععدی ندارد و تنها ارقام ثبت شده بر روی آن این سند را از لحاظ ارزش وجهی متفاوت کرده ا چک در حکم سندی لازم اجرا است و به نوعی سند انتقال وجه محسوب می شود که سه نفر در آن دخیل هستند. کسی که چک به نام او صادر شود، بانکی که چک را صادر می کند، ذینفعی که چک را دریافت می کند.
- چک های آزاد یا امنیبوس هم وجود دارند که در صورتی دارنده حساب دسته چک همراه نداشت می تواند از بانک تقاضای یک برگ عمومی چک آزاد نماید و در واقع این چک انتقال نخواهد پذیرفت و ظهرنویسی نیز نخواهد شد.
- هر چک دارای اجزای تشکیل دهنده ای از قبیل کلمه چک در متن، محل صدور، تاریخ صدور، بانک محال علیه، شماره ردیف چک، مبلغ چک، ذینفع چک، شماره حساب و نام و نام خانوادگی صاحب حساب و محل امضای صاحب حساب را داراست.
تفاوت های دو سند تجاری چک و سفته
مسئولیت کیفری سفته به کل منتفی است: یک تفاوت آن با چک در این است که مسئولیت حقوقی در مورد صادرکننده سفته به وجود نمی آید. این از مزایایی است که برای چک میتوان نام برد اما برای صادر کننده سفته چنین مزایایی درنظر گرفته نشده اند.
اگرچه پرداخت نکردن سفته باعث می شود دریافت کننده ی آن حق دعوی داشته باشد ولی مهم ترین تفاوت آن در این است که چک وسیله ای با هدف ضمانت کردن نیست و در واقع کاملا به هدف پرداخت نقدی صادر خواهد شد. حتی در مناقصه ها و مزایده های دولتی نیز از سفته به عنوان تضمینی مطمئن استفاده می شود.
طریقه ی واخواهی سفته
- فرد دریافت کننده ی سفته باید بعد از پایان مهلت مقرر به صادر کننده مراجعه نماید و اگر وجه پرداخت نشد این امکان را دارد که طبق قوانین طلب خود را واخواست نماید. واخواست در اینجا یعنی اقدام قانونی برای خودداری از پرداخت وجه گواهی و معادل عدم پرداخت چک به حساب می آید. واخواهی اصطلاحی است که برای سفته و سند تجاری کاربرد دارد و اگر متعهد از پرداخت وجه در سر رسید خودداری کند به مدت ۱۰ روز زمان صبر میکند و پس از آن باید سفته را واخواست نماید.
- بعد از ۱۰ روز اگر واخواست رخ نداد، فردی که سفته در دست اوست از برخی مزایای سند تجاری محروم خواهد شد. اکثر این مزایا این صدور قرار تامین خواسته است و معنای آن این است که خسارت احتمالی پرداخت شود. دارنده ی چک برای وصول پول به بانک می رود و از بانک درخواست پرداخت وجه چک را می نماید. نحوه وصول این دو سند از موارد تفاوت این دو محسوب خواهند شد.
تفاوت در ضمانت اجرای چک و سفته
بیشترین پرسشی که مطرح است این است که ضمانت اجرایی چک مطمئن تر است یا سفته ؟ خلاف تصور بسیاری که گمان می برند بدهکار در صورت دادن سفته از وصول بدهی آنها خودداری مینماید، باید اذعان داشت که سفته سند معتبر تری نسبت به چک و ضمانت اجرای قانونی آن به مراتب معتبرتر میباشد. این یکی از موارد مهم تفاوت سفته با چک است.
چک سندی است که برای معاملات حال حاضر مورد استفاده قرار میگیرد و سفته برای موارد مدت دار مورد استفاده دارد. طلبکار بابت چک تسهیلات قانونی بیشتری دریافت خواهد نمود و این تفاوت همان ضمانت اجرایی بیشتری است که برای چک در نظر گرفته میشود. برای چک به علاوه ی ضمانت اجرای حقوقی، ضمانت کیفری نیز برقرار شده است. مجازات های کیفری سقف و با توجه به سقف بدهی مبلغ از ۶ ماه حبس به بالا است که در ارقام بالا فرد محکوم به ۲ سال ممنوعیت از استفاده از چک خواهد شد.
مزایا و معایب چک
در مواد مختلف قانون چک و سفته دو سند مشابه به حساب می آیند اما دو تفاوت عمده در آنها وجود دارد. ابتدا اینکه در بین عوام چک همان پول نقد به حساب می آید اما سفته فقط حاکی از این موضوع است که صادر کننده آن تعهدی به دارنده دارد تا در زمان معین به دارنده آن تعهد را بپردازد.
این که کدام سند بهتر است بسته به شرایط موجود دارد. وکیل چک در مشهد چک های تضمینی، مشروط و سفید امضا و امانی و چک های وعده دار در دسته حقوقی قرار گرفته اند مشمول ضمانت کیفری نمیشوند. نحوه ی وصول وجه می تواند در نتیجه گیری اینکه کدام گزینه بهتر است شما را یاری نماید.
اینکه چک جنبه کیفری دارد و صدور چک بی محل جرم به حساب می آید اما سفته حقوقی است و عدم پرداخت وجه سفته در رسید جرم محسوب نخواهد شد از دیگر وجوه تفاوت سفته با چک است. اگرچه طرح دعوی سفته منجر به صدور حکم جلب خواهد شد اما آثار حکم کیفری چک را به بار نخواهد آورد، بنابراین دارنده چک زودتر به پول خواهد رسید.
گواهی عدم پرداخت چک از بانک باید صادر شود تا قابل طرح دعوا و مطالبه در دادگاه باشد و این گواهی ضمیمه دادخواست خواهد شد اما سفته بدون واخواست و نیاز به برگشت زدن در دادگاه قابل طرح است. اگرچه گواهی عدم پرداخت وجه چک کار پیچیده ای نمیباشد و واخواست سفته یا اعتراض به عدم پرداخت سفته هزینه ای برابر با ۲ درصد مبلغ سفته دارد ولی گواهی عدم پرداخت وجه چک رایگان از سوی بانک اجرا خواهد شد.
امکان انتقال چک
در مقررات سفته اینطور ذکر شده است که قابل انتقال به غیر بوده و تنها با یک عبارت، سفته به ظهرنویسی های مختلف به اشخاص متعددی منتقل میشود. ظهرنویسی به معنای این است که دارنده سفته هدف از دریافت یا انتقال سفته را در پشت سفته خواهد نوشت و با امضا یا مهر تایید می نماید. با این ظهرنویسی دریافت کننده جدید سفته صاحب کلیه حقوق و مزایای سند مذکور میشود.
در این موقع تمامی اشخاصی که سفته را ظهرنویسی نموده اند در قبال پرداخت سفته مسئولیت تضامنی خواهند داشت. این موضوع به این معناست که دارنده می تواند به همه آنها برای پرداخت وجه مراجعه کند. پرداخت وجه سفته را نیز می توان ضمانت کرد.
این قابلیت در چک نیز موجود است با این فرق که نیاز به پشت نویسی وجود ندارد و چک حامل است و اینطور می تواند از اختیارات چک بهره مند شد اما انتقال چک به دیگری به این معنی نمیباشد که تمام مسئولیت چک مربوط به شخص حامل باشد بلکه تمام مسئولیت پرداخت چک در صورت خرج شدن آن بر عهده دارنده ی حساب خواهد بود .
