عده به این معناست که زن بعد از جدایی از همسرش به هیچ عنوان در طول یک مدت زمان خاصی نباید ازدواج کند این مدت زمان و یا دوره را عده می گویند. عده انواع گوناگونی دارد که از آن جمله عده طلاق ، عده وفات و عده بذل مدت و یا به اتمام رسیدن ازدواج موقت است.

مفهوم عده از آیات قرآنی برگرفته شده است و اگر در ایام عده ازدواج صورت گیرد تا ابد زن و شوهر به همدیگر حرام می گردند و ازدواج که صورت گرفته است برای همیشه باطل می باشد.

نگه داشتن عده یک امر ضروری و واجب در احکام شرعی می باشد و اگر زنی در این ایام ازدواج کند و یا با او ازدواج صورت گیرد، بی توجهی کردن به این قانون می تواند پیامدها و مشکلات زیادی را در بر داشته باشد.

حکم ازدواج زن در زمان عده

در این نوشته ابتدا به به فلسفه عده نگه داشتن اشاره می نماییم سپس حکم ازدواج زن در عده وفات، عده طلاق و … را بررسی می نماییم و همچنین مجازات زن در زمان عده چیست؟

فلسفه نگه داشتن عده

• جلوگیری از اختلاط نسب
  مهم ترین و ابتدایی ترین علتی که باعث می شود یک زن در موقعی که ازدواج منحل می گردد عده نگه دارد، جلوگیری از اختلاط نسب است‌. وکیل اثبات نسب مشهد زنی که علت طلاق یا فوت ازدواجش منحل گردیده است برای اینکه از پاکی رحم خود اطمینان حاصل کند، برای مدت معینی از ازدواج کردن مجدد خودداری به عمل می‌آورد تا اختلاط نسب ایجاد نگردد.

زنانی که یائسه هستند و یا زنان صغیره و همچنین زنان غیر مدخوله و زنانی که فاقد رحم می باشند به دلیل اینکه امکان وجود بچه در اینگونه زنان زیر صفر می باشد نیازی به نگه داشتن عده در این ایام ندارند.

• امکان رجوع مجدد
  عده ای که در طلاق وجود دارد یک مهلت می‌باشد برای فکر کردن بازگشت به زندگی خانوادگی.
• حمایت کردن از جنین و همچنین حفظ حیات او
  دلیلی که در این مدت وجود دارد برای این است که جنین به صورت کامل و سالم و بدون به خطر افتادن زندگی او به دنیا بیاید. اگر قرار باشد زن در مدت زمانی که باردار می باشد ازدواج کند فشار های روانی بر کودک وارد میشود، مانند اینکه اصرار و اجبار و سقط جنین توسط شوهر جدید.
• احترام شوهر فوت شده
  دلیل عده ای که در طلاق وجود دارد با عده ای که در فوت وجود دارد کاملا متفاوت است، زیرا عده فوت از نظر مدت زمان از عده طلاق طولانی تر می باشد هدف از عده وفات وضع حمل نمی باشد، بلکه احترام به همسر فوت شده می باشد و همچنین حفظ حرمت و احترام به مرد در این مدت ایامی که با زن زندگی می کرده است.

جرم ازدواج کردن با زن در ایام عده وفات یا طلاق

اگر یکی از طرفین چه زن و چه مرد بداند که زن در ایام عده به سر می برد و بدانند که ازدواج در ایام عده حرام است آن ازدواج برای او حرام ابدی می گردد.

اگر هیچ کدام از طرفین از در عده بودن اطلاعی نداشته باشند و یا حرمت عقد در زمان عده را ندانند و بین آنها نزدیکی صورت گرفته باشد زن بر آن مرد حرام می گردد اگر نزدیکی انجام نشده باشد حرام نمی باشند.

اگر عقد بین زن و مرد را یک فرد با وکالت از طرف آنها خوانده باشد و خودشان این کار را انجام نداده باشند در هیچ یک از دو صورت به همدیگر حرام ابدی نمی شوند بعد از پایان عده می توانند با یکدیگر ازدواج کنند.

عده در ازدواج موقت

در ازدواج موقت هم عده وجود دارد، اگر زن یائسه نباشد و زناشویی بین آنها انجام شده باشد، مدت عده دو پاکی می باشد. اگر زن حامله باشد و همچنین حیض نمی بیند تا زمان وضع حمل باید عده نگه دارد. عده از تمام شدن مدت تعیین شده صیغه عقد و یا اینکه مدت زمانی که وجود دارد تا شوهر مدت زمان را ببخشد، از همان زمان آغاز می شود.

مجازات ازدواج در زمان عده

اگر اشخاص عادی به چنین جرمی مرتکب شوند، طبق ماده ی ۶۴۴ قانون مجازات اسلامی، مجازات ازدواج در زمان عده، به شش ماه تا سه سال حبس و هم چنین جزای نقدی از سه میلیون ریال تا هجده میلیون ریال و ۷۴ ضربه ی شلاق، محکوم می گردند.

همچنین اگر سردفتران ازدواج، چنین جرمی را مرتکب شوند، طبق ماده ی ۶۴۳ قانون مجازات اسلامی، مجازات ازدواج در زمان عده، به غیر از مجازات فوق، از تصدی گری دفتر، برای همیشه منع خواهند شد.

طبق ماده ی ۶۴۴ قانون مجازات اسلامی، مجازات ازدواج در زمان عده ، چنانچه کسی زنی را که در عده به سر می برد، برای خویش تزویج نماید، اگر به مواقعه منتهی نگردد، به شش ماه تا نهایت دو سال حبس و یا جزای نقدی از ۳ میلیون ریال تا ۱۲ میلیون ریال محکوم می گردد.

همچنین هر گاه زنی که در عده باشد، خود را به عقد شخص دیگری در آورد، اگر به مواقعه منجر نگردد، از ۶ ماه تا ۲ سال حبس و یا این که به جزای نقدی از ۳ میلیون ریال تا ۱۲ میلیون ریال محکوم می گردد.

یکی از موراد مجازات ازدواج در زمان عده ، تعزیر است. اگر زنی با وجود علقه ی زوجیت با فرد دیگری ازدواج نماید، و به مواقعه منجر گردد، چنین فردی مشمول مقررات زنا است و اقرار کننده طبق قانون قابل تعزیر است.

 حکم خواستگاری از زن در ایام عده

درباره‌ی این پرسش باید گفت، عده‌ زن، یا رجعی است و یا بائن. (در عده رجعى، مرد مى‌تواند پس از طلاق تا وقتى زن در عدّه است، بدون عقد دوباره به زن رجوع کند، ولی در عده بائن، مرد حقّ رجوع به همسر خود را ندارد) و خواستگارى نیز یا به صورت تصریح و بى‌پرده صورت مى‌گیرد و یا به صورت تعریض و کنایه.

به لحاظ شرعی و قانونی، خواستگارى از زنى که در عدۀ رجعی است، با تصریح و یا با کنایه، حرام است، چرا که زنى که در عده رجعی است، هنوز در حکم زوجه است، ولی اگر آن زن در عدۀ بائن باشد، هر چند خواستگاری از وی با تصریح جایز نیست، ولی بطور تعریض و با اشاره، اشکالی ندارد.

حکم رابطه نامشروع در زمان عده طلاق رجعی و طلاق بائن

عده چون یا رجعی است یا بائن، این دو قسم را جداگانه بررسی می‌کنیم:

الف) عدۀ طلاق همسرتان، عدۀ طلاق رجعی باشد؛ در این صورت اگر کسی با زنی که در عدۀ طلاق رجعی است مقاربت کند، طبق نظر اکثر فقهای معاصر، آن زن بر او حرام ابدی می‌شود. البته طبق نظر برخی از فقها این امر موجب حرمت ابدی نیست. در هر صورت، در این مسئله فرقی بین این نیست که علم داشته باشند که مقاربت در زمان عده موجب حرمت ابدی است یا نه.

ب) عده‌ی طلاق همسرتان، عده‌ی طلاق بائن، یا عده‌ی ازدواج موقت و یا عده‌ی وفات باشد؛ در این صورت زنا با او موجب حرمت ابدی نبوده و بعد از اتمام عده‌‌اش می‌توان آن زن را به عقد خود درآورد.

وکیل مشهد ، وکالت و مشاوره