قبل از ورود در بحث دعوای ابطال لام است در خصوص حکم وضعی قراردادها توضیح مختصری داده شود تا در ادامه مسائل اختصاصی مربوط به دعوای ابطال وصیت نامه را نقل قول می نماییم.
وکیل قرارداد وضعیت حقوقی یک قرارداد از سه حالت خارج نیست: صحیح، باطل، غیر نافذ که به این حالت ها حکم وضعی قرارداد گفته می شود حکم وضعی قرارداد را قانون مشخص می کند و البته وضعیت یک قرارداد ممکن است از یک حالت به حالت دیگری تبدیل شود و به عنوان مثال قرارداد غیرنافذ ممکن است به باطل تبدیل شود.
ارکان دعوای ابطال وصیت نامه
وجود وصیت نامه بین طرفین دعوا: یکی از مهم ترین شرایط بطلان قرارداد وجود وصیت نامه در بین طرفین دعواست هرچند بر این وصیت نامه همانطوری که خواهیم دید اثری مترتب نیست.
وجود موارد بطلان در وصیت نامه:مواردی وجود دارد که در صورت عدم رعایت آن ها از سوی موصی یا نبود این ویژگی ها در موضوع وصیت،باید وصیت نامه را قابل ابطال دانست که به توضیح اختصاری هریک می پردازیم:
۱.عدم اهلیت موصی:
موصی باید در زمان انشاء وصیت اهلیت داشته باشد ضرورتی ندارد که اهلیت موصی تا زمان فوت باقی بماند و عارضه جنون و سفه بعد از انشاء وصیت در نفوذ حقوقی آن بی اثر است.
بدین ترتیب برخلاف سایر قراردادها که دو طرف باید لحظاتی تراضی یا آخرین جزء آن اهلیت داشته باشند تملیک در وصیت زمانی تحقق می بابد که موصی زنده نیست و اهلی و شخصیت خود را از دست داده، موصی له نیز همین وضعیت را دارد
و کافی است در زمانی که وصیت را قبول می کند اهلیت داشته باشد البته اگر موصی له صغیر یا مجنون باشد رد یا قبول وصیت با ولی خواهد بود. وکیل تقسیم ترکه در مشهد
۲.شرایط خاص موصی درحال وصیت:
هرگاه کسی به قصد خودکشی خود را مجروح یا مسموم کند یا اعمال دیگر از این قبیل که موجب هلاکت است مرتکب گردد پس از آن وصیت نماید آن وصیت در صورت هلاکت باطل است هرگاه اتفاقا منتهی به موت نشد وصیت نافذ خواهد بود.
۳.رجوع موصی از وصیت:
موصی می تواند از وصیت خود رجوع کند حتی درصورتی که موصی له موصی به را قبض کرده باشد و رجوع از وصیت به وسیله ارداه موصی به عمل می آید و به هر لفظ یا فعلی که کاشف از اراده رجوع باشد، محقق می شود.
بهترین وکیل وصیت در مشهد ماده ۸۳۸ق.م. نیز به حق رجوع موصی اشاره نموده، بدون اینکه طریق خاصی برای رجوع از وصیت مقرر دارد.در این صورت وصیت نامه مرجوع شده باطل است؛البته اگر موصی ثانیا وصیتی برخلاف وصیت اول نماید، وصیت دوم صحیح ولی وصیت اول باطل خواهد بود.
۴.عدم قبول وصیت توسط موصی له:
اگر وصیت تملیکی باشد باید موصی له آن را قبول کند البته قبول موصی له قبل از فوت موصی موثر نیست؛ بنابراین نسبت به موصی له رد یا قبول وصیت بعد از فوت موصی معتبر است؛
بنابراین، اگر موصی له قبل از فوت موصی وصیت را رد کرده باشد بعد از فوت می تواند آن را قبول کند و اگر از بعد از فوت آن را قبول و موصی به راقبض کرد دیگر نمی تواند ان را رد کند؛ لیکن اگر قبل از فوت قبول کرده اشد بعد از فوعت قبول ثانویه لازم نیست و همچنین موصی لهمی تواند وصیت را نسبت به قسمتی از موصی به قبول کند در این صورت وصیت نسبتبه قسمتی که قبول شده صحیح و نسبت به قسمت دیگر باطل می شود.
۵.وصیت برمازاد ثلث اموال:
به زیاده بر ثلث ترکه افذ نیست میزان ثلث به اعتبار دارایی او در حین وصیت مگر با اجازه وراث و اگر از ورثه اجازه کند فقط نسبت به سهم او نافذ و نسبت به سهم سایر وراث باطل است و این اجازه ممکن است صریح یا ضمنی باشد و باسند عادی یارسمی یا شفاهی باشد. از نظر
وکیل ارث در مشهد مطابق ماده ۸۴۹ قانون مدنی :«اگر موصی زیاده بر ثلث به ترتیب معینی وصیت به اموری کرده است از ترکه خارج می شود تا میزان ثلث و زاید بر ثلث باطل خواهد شد و اگر وصیت به تمام یک دفعه باشد زیاده از همه کسر می شود»
تشریفات طرح دعوای ابطال وصیت نامه
الف)خواهان و خوانده دعوا:خواهان این دعوا حسب مورد ممکن است تمام یا بغضی از وراث باشد که علیه موصی له مطرح می شود.
ب)خواسته دعوا: ممکن است بسته به مورد صدور حکم بطلان وصیت نامه یا اعلام بطلان وصیت نامه باشد،
بنابراین اید خواهان خواسته دعوای خود را تقاضای صدور حکم مبنی بر ابطال سند و وصیت نامه محضری به انضمام تمامی هزینه ها و خسارات دادرسی قراردهد. وکیل وصیت نامه در مشهد
ج)مالی یا غیرمالی بودن دعوا: البته مواردی که موضوع سند انجام یک تعهد غیرمالی است دعوای بطلان وصیت نامه نیز با توجه به غیرمالی بون موضوع آن غیرمالی خواهد بود.
دلایل و مدارک دعوای بطلان وصیت
اهم مدارک لازم برای ابطال وصیت نامه عبارتند از:
-مدارک و اسناد دال بر موجودیت وصیت نامه مانند قرارداد وصیت؛
-دارک و اسناد دال بر باطل و بلااثر بودن وصیت نامه مانند شهادت نامه،اقرارنامه، وصیت نامه دوم، حکم حجر موصی، نظریه پزشکی، سند مالکیت موصی به؛
-مدارک دال بر ذی نفع و ذی سمت بودن مانند گواهی حصر وراثت ” وکیل حصر وراثت در مشهد “، وکالت نامه وکیل ابطال وصیت نامه .
مطابق ماده ۴۸ قانون آغیین دادرسی مدنی رسیدگی به دعوای تنفیذ مستلزم تقدیم دادخواست است و باید تمامی تشریفات مندرج در قانون آیین دادرسی مدنی در مورد این دعوا رعایت گردد.
