توقیف یا مسدود نمودن کدملی روشی است که شاکی می تواند برای تحقق آن درخواستی را مبنی بر مسدود کردن کد ملی محکوم علیه به دادگاه ارائه کند. درصورتی که دادگاه رأی به این امر دهد، کد ملی محکوم علیه مسدود می‌‌شود. در واقع کد ملی او دیگر کارایی خاصی ندارد.

حال شاید بپرسید که این عدم کارایی چه ضربه‌ای به محکوم علیه وارد میکند؟ ممکن است اشخاص با مراجعه به بانک، ادارات ثبت احوال ، دفاتر اسناد رسمی و یا دفاتر ازدواج و طلاق با پیام “ممنوع الخدمات بودن دارنده ی کد ملی” و یا “مغایرت مشخصات سجلی با سامانه ثبت احوال” مواجه شوند که در اینصورت تا زمانی که از کدملی ایشان رفع ممنوع الخدماتی نگردد قادر به انجام هیچ یک از خدمات عمومی که با کدملی انجام می شود نخواهند بود.

با انتخاب یکی از راههای مسدود کردن کد ملی می‌توان محکوم علیه را از دریافت کلیه خدمات مدنظر خود محروم نمود. البته نباید فراموش کرد مسدود کردن کارت ملی تنها تحت شرایط فوق‌العاده خاصی قابل انجام است. لذا با درخواست بخش کثیری از شاکیان در این زمینه موافقت نمی‌شود.

موارد مسدود نمودن کدملی محکوم علیه

به موجب ماده ۱۸ دستورالعمل ساماندهی و تسریع در اجرای احکام مدنی مصوبه شماره ۹۰۰۰/۱۰۸۸۴۱/۱۰۰ مورخ ۹۸/۰۷/۳۰ رئیس قوه قضاییه، مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه‌ قضاییه جهت ساماندهی و تسریع اجرای احکام مدنی موظف به انجام اقداماتی شده است که در قسمت ه بند ۱ این ماده “ارتقای سامانه مدیریت پرونده های قضایی از طریق ایجاد ظرفیت جهت ممنوع‌ الخدمات کردن و انسداد حساب محکومان مالی، موضوع مواد ۱۷ و ۱۹ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی” پیش بینی شده است.

اگرچه در دستورالعمل مذکور صرفا امکان ممنوع الخدماتی اشخاص را در خصوص دعاوی حقوقی مالی پیش بینی شده است. اما در عمل دایره ی ممنوع الخدماتی به این دعاوی ختم نمی شود و سایر مراجع قضایی نیز با تفسیر موسع از این دستورالعمل که منحصر به محکومیت های مالی می باشد، اقدام به توسعه ی مصادیق آن نموده و رویه ی قضایی بر خلاف قانون در این خصوص ایجاد گردیده که محدوده ی اعمال این مقرره را توسعه داده.

موارد استفاده از مسدودی کدملی و ممنوع الخدماتی

۱- در اجرای احکام حقوقی و مالی در راستای اجرای قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی

۲- در دادسراها به عنوان تکمیل قرار تامین کیفری از سوی مقام قضایی دادسرا

۳- در اجرای احکام کیفری اعم از محکومیت به مجازات یا محکومیت مالی(مانند دیه یا استرداد مال) توسط اجرای احکام کیفری

۴- در موارد مشکوک الهویه بودن یا زمانی که تابعیت ایرانی شخص مورد تردید باشد از سوی دادگاه و یا اقدام مستقیم اداره ثبت احوال

۵- در بدهی های مالی به دستگاه قضایی اعم از جزای نقدی یا وجه الکفاله توسط اجرای احکام کیفری

۶- در خصوص سربازهای فراری از خدمت به دستور دادسرای نظامی

روش های مسدود نمودن کد ملی

روش های مختلفی جهت مسدود کردن کارت ملی محکوم علیه وجود دارد. اصلی‌ترین روش مسدود کردن کد ملی، مراجعه شاکی به مرجع قضایی است. در اولین مرحله دادگاه نظر خود را نسبت به پرونده به طرفین دعوی ارائه می‌دهد.

در مرحله بعد اگر شاکی بخواهد محکوم علیه را از کلیه خدمات مالی محروم کند (معمولاً به دلیل وجود بدهی‌های کلان) می‌تواند دادخواست خود را برای مسدودشدن کارت ملی محکوم علیه در همان دادگاه ارائه دهد. سپس ، دادگاه دادخواست شاکی را برای مسدود کردن کارت ملی محکوم علیه بررسی می‌‌کند.

اگر دادگاه با مسدود کردن کارت ملی موافقت کند، دستور لازم را به مراجع ذی‌صلاح ارسال میکند. این مراجع دراسرع ‌وقت نسبت به مسدود کردن کارت مدنظر اقدام خواهند کرد.

آیا مسدود شدن کارت ملی موجب توقیف اموال می‌شود؟

اگرچه توقیف نیز در رده مسدود کردن قرار می‌گیرد، اما این بدان معنا نیست که با مسدود کردن کد ملی محکوم علیه می‌توانید کلیه اموال و دارایی‌های مالی او را توقیف کنید. مسدود کردن کارت ملی تنها وی را از دریافت خدمات مالی محروم می‌کند و به معنای توقیف اموال یا ارائه اموال منقول و غیرمنقول او به شخص دیگری نیست.

اگر مسدود شدن کارت ملی به علت افزایش بدهی‌های محکوم علیه رخ دهد، شاکی می‌‌تواند درخواستی جداگانه جهت توقیف اموال منقول و غیرمنقول محکوم علیه به دادگاه ارائه دهد. این درخواست به طور جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

شایان‌ذکر است آراء صادره از طرف دادگاه در مورد این دو موضوع هیچ ارتباطی به یکدیگر (از لحاظ یکسان بودن) ندارند. در واقع ممکن است قاضی به مسدودشدن کارت ملی محکوم علیه رأی مثبت بدهد. ولی در همان زمان،‌ نظر مثبتی در زمینه توقیف اموال منقول و غیرمنقول محکوم علیه نداشته باشد. به‌طورکلی می‌توان گفت اختیار تصمیم‌گیری در این شرایط کاملاً به دادگاه بستگی دارد. هیچ‌کدام از طرفین دعوی نمی‌توانند نسبت به رأی ارائه شده در این زمینه اعتراض خاصی داشته باشند.

رفع مسدودیت کد ملی

رفع مسدودیت کد ملی یک روند کاملاً حقوقی به شمار می‌آید. در این زمینه دادگاهی که حکم مسدودیت را تنظیم کرده تصمیم‌گیرنده اصلی خواهد بود. کسی که کد ملی اش مسدود شده می‌تواند درخواست خود را جهت رفع مسدودیت کد ملی به دادگاه ارائه دهد. اما نباید فراموش کنید انجام این کار معمولاً زمان‌بر است.

مرجع اصلی اجرای رای دادگاه جهت مسدود کردن کد ملی و همچنین رفع آن، سازمان ثبت‌احوال میبا‌شد. با ارائه نامه قضایی مستند به رای دادگاه، سیستم ثبت ‌احوال کشوری، کد ملی محکوم علیه را در کوتاه‌ترین زمان ممکن مسدود می‌کند و یا مسدودیت ایجاد شده را رفع خواهد کرد.