صلح، در لغت به معنی سازش کردن و آشتی و توافق است. در حقوق پاره ای از کشور ها نیز عقد صلح تنها به منظور دفع ترافع و پایان بخشیدن به دعوی بکار می رود از منابع احکام صلح در فقه نیز بخوبی استنباط می شود که عقد صلح به همین منظور در قران و سنت آمده است. این عقد به عنوان وسیله ای برای گسترش انواع قراردادها و حاکمیت اراده بکار گرفته شد.  متن نمونه قرارداد صلح نامه در انتهای متن قرار گذاشته شده است.

عقد صلح

توضیح آنکه پیروان فرعی بودن صلح این عقد را تابع پنج عمل حقوقی (بیع و هبه و ابراء و اجاره و عاریه) می دانند و اعتقاد دارند که هرگاه صلح در مقام تملیک عین در برابر عوض معلوم انجام شود در واقع ار فروع بیع و تابع همان احکام است.

بر عکس در صورتی که نتیجه آن تملیک منفعت باشد فرع اجاره است و در اقساط حق فرع بر ابراء لیکن مخالفان این نظر صلح را عقدی مستقل می شمارند که تابع شرایط هیچ عقد خاصی نیست و همین اندازه که به احکام قانونگذار صدمه نزند جایزاست و از قصد طرفین پیروی می کند. نکته ی دیگر که در توسعه مفهوم صلح اثر فراوان داشته این است که فقهای امامیه برخلاف پاره ای از عامه و انچه فرانسویان به ان اعتقاد دارند برای تحقق صلح لزومی به وجود اختلاف نمی بینند یک نمونه قرار داد صلح نامه در انتهای نوشته قابل ملاحظه است.

بنابراین نظر هرچند هدف اصلی از تشریع صلح از بین بردن خصومت و اختلاف است هیچ مانعی ندارد که وسیله انجام معامله قرار گیرد. زیرا در پاره ای از نصوص به مشروع بودن ان بدون اینکه قیدی برای رفع تنازع دیده شود حکم شده است وانگهی در سایر منابع نیز دلیلی که ان را منحصر به هدف  « رفع تنازع» سازد وجود ندارد.

قانون مدنی ما نیز این مفهوم  گسترده صلح را پذیرفته است زیرا در ماده ۷۵۲ اعلام می کند صلح ممکن است یا در مورد رفع تنازع موجود و یاجلوگیری از تنازع احتمالی یا در مورد معامله و غیر آن واقع شود. و در ماده ۷۵۸ امده است که صلح در مقام معاملات هرچند نتیجه معامله ای را که بجای ان واقع شده است می دهد لیکن شرایط و احکام خاص همان معامله ای را ندارد.

انواع قرارداد صلح نامه

صلح نامه به دو صورت است یا برای رفع اختلاف یا در مقام عقود

صلح نامه‌ توافق یا سازش:

گاهی طرف‌های یک دعوا به جای مراجعه به دادگاه و سپری کردن مسیر دشوار و طولانی رسیدگی، دور هم جمع می‌شوند و برای حل اختلافات‌شان به توافق‌های دو با چند طرفه می رسند.

گاهی هم توافق در دادگاه انجام می شود که در قالب گزارش اصلاحی دادنامه می گردد.

صلح نامه جایگزین قرارداد؛

نوع دیگر صلحنامه ، صلح نامه‌ای است که به عنوان جایگزینی برای سایر قراردادهای موجود در قانون مورد استفاده قرار میگیرد که قبل از انعقاد از یک وکیل کمک بگیرید.

عقد صلح گاهی در مقام و به جای قراردادهای دیگر واقع می‌شود. قانون این امکان را به افراد داده است که با یکدیگر به جای قراردادهایی مانند خرید و فروش، اجاره، هبه یا هدیه و …  با نمونه قرارداد صلح نامه عقد صلح  منعقد نمایند.

نمونه متن صلح نامه

مصالح:

متصالح:

مورد صلح:

بهاء مورد صلح:

کلا مبلغ         ریال به علاوه یک سیر نبات می باشد که مبلغ                  ریال همزمان با امضاء این مال صلح پرداخت گردید.

تبصره: قیمت توافق شده برای معامله به هیچ عنوان و به جهت نوسان قیمت مورد صلح معامله قابل تغییر نیست و از این جهت حق و ادعایی برای مصالح و متصالح متصور نیست.

۱. طرفین متعهد شدند جهت تنظیم سند طبق قرارداد هر موقع مصالح بخواهد در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر شوند و مصالح متعهد گردید سند را به نام متصالح یا هرکس که متصالح معرفی نماید انتقال دهد ، در ضمن اجرای تعهد به تنظیم سند از طرف مصالح به نام منتقل الیه بعدی، موکول به احراز انتقال از طریق ارائه قرارداد می باشد. در صورت عدم حضور هریک از طرفین در دفترخانه اسناد رسمی برای تنظیم سند، گواهی سر دفتر مثبت تخلف نامبرده می شود. عدم ارائه مستندات و مدارک لازم جهت تنظیم سند از طرف مصالح و عدم پرداخت ثمن توسط متصالح در حکم عدم حضور است و سر دفتر در موارد مذکور مجاز به صدور گواهی عدم حضور می باشد.

۲. مصالح موظف است مورد معامله را هر موقع متصالح بخواهد با تمام توابع و ملحقات و منضمات آن تسلیم متصالح کند و هرگونه موانع در استیفاء و بهره برداری کامل از مورد معامله را برطرف کند.

۳.در صورتی که معلوم گردد مورد صلح به جهت قوه قاهره قابلیت انتقال نداشته و این عامل مربوط به زمان انعقاد مبایعه نامه باشد عقد باطل است و مصالح موظف است ثمن دریافتی را به متصالح عودت نماید. در صورتی که معلوم گردد مورد صلح به هر علتی غیر از عامل قوه قاهره مانند رهن ، مصادره ، عملیات اجرایی دادگستری و اجرای اسناد رسمی ، مستحق للغیر و غصبی بودن قانونا قابل انتقال به مصالح نبوده مصالح موظف است علاوه بر استرداد ثمن صلح، مبلغ                ریال به عنوان وجه التزام خسارت به متصالح بپردازد.

سایر شرایط نمونه فرارداد صلح

۴. این قرارداد مصالح را از هرگونه انتقال مورد معامله به هر عنوان و دلیل به غیر از متصالح منع می کند. در صورت تخلف و انتقال به غیر ، متصالح حق خواهد داشت درخواست فسخ قرارداد را نموده و یا با اقامه دعوی ابطال به طرفین مصالح و منتقل الیه ، الزام مصالح را به انتقال مورد صلح بخواهد. در صورتی که الزام ممکن نباشد متصالح حق فسخ معامله را دارد و مصالح موظف است کلیه هزینه هایی را که متصالح متقبل شده بپردازد.

۵. مصالح متعهد است قبلا و یا حداکثر تا زمان مقرر برای تنظیم سند رسمی کلیه مجوزها و مدارک لازم از مراجع مختلف در خصوص مورد صلح از قبیل مفاصا حساب شهردار ، مالیاتی و غیره را اخذ نماید. مصالح مکلف است کلیه بدهی های احتمالی در خصوص توابع ، اعیان ، مستحدثات و امکانات موجود در مورد معامله را حداکثر تا زمان تنظیم سند رسمی تصفیه نماید.

۶. هزینه های نقل و انتقال اعم از دارایی، شهرداری و به عهده مصالح است و هزینه حق الثبت و حق التحریر بر عهده متصالح می باشد.

۷. کلیه خیارات از جمله خیار غبن به استثنای خیار تدلیس با اقرار طرفین اسقاط گردید.

۸. چنانچه در هر قسمت از قرارداد یا در تفسیر آن اختلافی حاصل شد، مراجع قضایی محل وقوع مال مورد صلح، رسیدگی خواهند بود.

۹. در هر قسمت از موارد قرارداد که به سکوت برگزار شده باشد قوانین و ضوابط جاری و بخصوص مقررات قانون مدنی و در صورت سکوت قانون ، عرف جاری ملاک عمل و مناط اعتبار خواهد بود.

این صلح نامه در تاریخ                       در دو نسخه تنظیم و امضاء گردید و طرفین از هر جهت خود را ملزم به رعایت آن از هر جهت و بابت نمودند.

علاوه بر آنچه در نمونه قرارداد صلح نامه گفته شد در قسمت سایر شرایط عقد صلح میتوان هر شرط مشروع و قانونی را گنجاند و در این خصوص هیچ گونه محدودیتی وجود ندارد. با این وجود توصیه میشود جهت تنظیم یک نمونه قرارداد کامل صلح  و جامع و قانونی حتما با یک وکیل متخصص و با تجربه در زمینه تنظیم قرارداد مشورت نمایید.