شرایط دفاع مشروع

ماده ۱۵۶ می‌گوید: هرگاه فردی در مقام دفاع از نفس، عرض، ناموس، مال یا آزادی تن خود یا دیگری

در برابر هرگونه تجاوز یا خطر فعلی یا قریب‌الوقوع با رعایت مراحل دفاع، مرتکب رفتاری شود

که طبق قانون جرم محسوب می‌شود، در صورت اجتماع شرایط زیر مجازات نمی‌شود:

الف- رفتار ارتکابی برای دفع تجاوز یا خطر ضرورت داشته باشد.

ب- دفاع مستند به قراین معقول یا خوف عقلایی باشد.

پ- خطر و تجاوز به‌سبب اقدام آگاهانه یا تجاوز خود فرد و دفاع دیگری صورت نگرفته باشد.

ت- توسل به قوای دولتی بدون فوت وقت عملاً ممکن نباشد یا مداخله آنان در دفع تجاوز و خطر مؤثر واقع نشود.

تحقق دفاع مشروع

برای تحقق دفاع مشروع، باید تجاوز یا خطر وجود داشته باشدو نیز اینکه خطر باید حتمی یا آنقدر نزدیک باشد که گویی در حال واقع شدن است؛

بنابراین اگر کسی دیگری را تهدید کند که در صورت انجام ندادن اقدامی خاص،

او را به قتل می‌رساند، موضوع دفاع مشروع قابل استناد نیست. شرایط دفاع مشروع

یکی دیگر از مواردی که در تعریف دفاع مشروع باید به آن اشاره کرد، این است که دفاع مشروع رفتاری است که طبق قانون، به طور عادی و معمول جرم است.

همچنین دفاع باید مستند به قراین معقول یا خوف عقلایی باشد. این مورد در قانون سابق وجود نداشت و قانونگذار در قانون مجازات جدید، آن را اضافه کرده است.

زیرا تشخیص اینکه دفاع مستند به قراین معقول یا خوف عقلایی باشد، تا حدودی دشوار است. طبق بند “پ” ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲، خطر و تجاوز باید به

سبب اقدام آگاهانه یا تجاوز خود فرد و دفاع دیگری صورت نگرفته باشد./میزان

 آیا قاضی دادسرا میتواند در خصوص دفاع مشروع اظهار نظر نماید ؟ 

برخی اعتقاد دارند که قاضی دادسرا در هر صورت باید قرار جلب به دادرسی صادر نماید

و اینکه موضوع دفاع مشروع بوده یا خیر و نیز مسئله تناسب دفاع و غیر آن

با توجه به جزئیات امر و پرونده قانوناً برعهده قاضی دادگاه می باشد .

 لیکن به نظر ما با توجه به قوانین موضوعه منطوقا و مفهوما ، و اینکه بازپرس موضوع را دفاع مشروع تشخیص دهد

ولی بر خلاف عقیده خود با جلب به دادرسی پرونده را به دادگاه ارسال کند منطقی نیست .

هیچ دلیلی بر عدم اظهارنظر قضات دادسرا به این موضوع وجود ندارد ؛

مقتضی موجود و مانع مفقود است و در صورت احراز شرایط دفاع مشروع ،

مشارالیه میتواند نسبت به آن اظهارنظر نماید

در غیر اینصورت باب سوءاستفاده برای افراد سودجو و نابهنجار با اصدار قرار جلب به دادرسی بر خلاف عقیده از طرف قاضی دادسرا باز خواهد شد .

همانطور که در حال حاضر در اکثر موارد متعاقب احضار متهم در جرم ضرب و جرح، نامبرده نیز علیه شاکی شکایت مطرح می نماید .

با مداقه در اینکه در جریان اکثر درگیریها صدماتی به مهاجم نیز وارد میشود

اگر بخواهیم در خصوص هر شخصی که برگ پزشکی قانونی مبنی بر ایراد صدمه بدنی ارائه نماید

جلب به دادرسی صادر نماییم موجبات سوء استفاده افراد سودجو و قانون گریز فراهم می شود .

نکته مهم رأی صادره ، اظهارنظر در مورد دفاع مشروع و اشاره به نحوه اثبات شرایط دفاع مشروع می‌باشد .

از جمله شرط تناسب دفاع که با توجه به برگ پزشکی قانونی طرفین احراز شده است. برگرفته از کانال آرای قضایی

وکیل مشهد ، مشاوره و وکالت تخصصی